Toksoplazma Enfeksiyonu Şizofreni veya Alzheimera Neden
Olabilir Mi ?
Oğuz Sezgin 2 gün önce Biyoloji, Doğa, İlginç Bilim,
Makaleler, Tıp ve Sağlık, Veterinerlik Yorum yap 504 Kez okundu Latince ismi
Toxoplasma gondii olan 5 mikron uzunluğunda , protozoa paraziti dünya nüfusunun
üçte birine bulaşmıştır.
Özellikle pişmemiş et veya yıkanmamış sebzeler sayesinde
sindirilen bu parazit ABD’de nüfusun % 15 ila %30 ‘unu kapsarken, Fransa ve
Brezilya’da nüfusun % 80’e kadarını etkilediği düşünülüyor.
Özellikle hamilelikte oldukça tehlikeli olan bu parazit,
konjenital kusurlara ve hatta fetüsün ölümüne neden olabilir. Bu kronik
enfeksiyonun iki bileşeni vardır, tekhücreli parazit ve neden oldukları doku
enflamasyonudur. Kaliforniya Üniversitesi’nden (Riverside) biyomedikal
bilimciler fareler üzerinde çalışarak (bu parazitin doğal konağı) toksoplazma
enfeksiyonuna neden olan patojenlerin, beyindeki nörotransmitterlerin
bozulmasına neden olarak, nörolojik hastalıkları tetikleyerek bu hastalıklara
eğilimi arttırdığını gösterdi. Toksoplazma enfeksiyonu beyindeki birinci ve en
önemli transmitter olan glutamatların miktarında ciddi biçimde artışına neden
oluyor.
Normalde bu madde nöronlar arasındaki uyarım sinyallerini
aktarıyor. Hücre dışında glutamat yükselmesi ise, merkezi sinir sisteminde
özelleşmiş hücreler astrositler tarafından sıkı bir şekilde kontrol edilir.
Beyin travmalarında olduğu kadar, epilepsi, multipl skleroz ve ALS gibi
patolojik ve nörodejeneretif hastalıklarında da glutamat artışı görülür.
Astrositlerin bir diğer rolü de nöronların hasar görmesini
engellemek için hücre dışı glutamatı kaldırmaktır.
Buna birincil olarak utamat taşıyıcısı GLT-1 kullanılarak
ulaşılır. GLT-1’in görevi hücre dışı glutamatı regüle etmektir. GLT-1
nöronlardan yayılan glutamatı emer ve daha güvenli glutamine çevirerek,
hücreler tarafından enerji için kullanılmalarını sağlar. “Bir nöron
ateşlendiğinde kendisiyle komşu nöron arasına glutamat salımlar. Komşu nöron
glutamatı tespit ettiğinde, ateşlenmesi tetiklenir. Eğer glutamat ortamdan
GLT-1 ile temizlenmezse bir sonraki sefere düzgün bir şekilde ateşlenemez ve
ölmeye başlar,” diyor baş araştırmacı Kaliforniya Üniversitesi’nden Tıp
Fakültesi Biyomedikal Bilimler Bölümü’nden Yrd. Doç. Dr. Emma H. Wilson. Wilson
15 yıldır toksoplazmalar üzerinde çalışıyor.
Wilson ve ekibi toksoplazma enfeksiyonu esnasında, astrositlerin
şişerek, hücre dışı glutamat konsantrasyonların düzenleyemediğini gösterdi.
Ayrıca GLT-1 düzenli olarak çalışamıyor. Bu nedenle nöronlardan salımlanan
glutamat artarak, nöronların yanlışlıkla ateşlenmesine neden oluyor. “Bu
sonuçlar normalde zararsız kabul edilen kronik toksoplazma enfeksiyonun ,
normal nörolojik ağlar ve beyin kimyasında değişim yarattığından dolayı,
potansiyel risk teşkil ettiğinin farkında olmamız gerektiğini öngörüyor,” diyor
Wilson . Araştırmacılar fareleri ceftriaxone adlı antibiyotikle ALS model
farelerde iyi sonuçlar elde edilmişti. Ayrıca farklı sinir sistemi
yaralanmalarında GLT-1’nin upregüle edildiği bulundu. GLT-1 ekspresyonunun
onarılmasıyla önemli hücre arası glutamat patolojik konsantrasyondan normal
konsantrasyona düşerek, nöral fonksiyonu normal haline döndürdü. “İlk kez
beyindeki majör transmitterlerin doğrudan bozunmasının bu enfeksiyondan
kaynaklandığını gösterdik. Daha doğrudan ve mekanistik araştırma yürütülerek,
bu çok bilinen patojene dair gerçekliklerin anlaşılması sağlanabilir,” diyor
Wilson. Bir sonraki aşamada Wilson ve arkadaşları GLT-1’in dovnregülasyonun
kronik toksoplazma enfeksiyonuyla nasıl başladığını araştıracak.
Toxoplasma Gondii Parazitin asıl ilginç yanı diğer pek çok
hayvanda bulunmasın rağmen sadece kedilerde ürüyor. Daha önce yapılan bir
araştırmada kedilerin bu paraziti farelere bulaştırarak onların risk duyularını
bozarak kedileri bir tehdit olarak algılamalarını engellediğini bulmuştu.
Böylece fare kediden kaçmak yerine kediye doğru koşuyordu.
Parazit beyinde davranışsal bölümlere yerleştiğinden , aynı faredeki gibi risk
arama gibi bölümlerin risk altında olması muhtemel. Bu parazit daha önce
düşünüldüğü gibi zararsız değil. Konjenital(doğumla gelen) enfeksiyon ve
retinal toksoplazmoz vakalarında artış gözleniyor. Şizofreni olan insanları
Toksoplazma ile enfekte olma yatkınlığı var.
Enfeksiyon Alzheimer ve Parkinsyon hastalığı ve de Epilepsi
ile bağıntılı gözüküyor.
Yine de Wilson enfeksiyonun büyük bir endişeye neden
olmaması gerektiğini bildiriyor. Bu enfeksiyonu önlemenin en iyi yolu etleri
iyi pişirin, ellerinizi ve sebzeleri iyi yıkayın. Ayrıca kedi besleyenlerin,
kedilerini iç parazit aşısı yaptırması gerekiyor. Enfeksiyon sözkonusu değil
ise (enfekte dışkı ile kontamine olması durumu yok ise), kedi tüyünden herhangi
bir bulaşma olması mümkün değildir. Toksoplazmadan korunma yolları nelerdir? Et
ve sakatat grubu yiyecekler yeteri kadar piştikten sonra yenmeli (kesildiğinde
en iç noktasının rengi kahverengiye dönmeli, kırmızı kalmamalı). Et ve et
ürünlerini pişirme sırasında tatmamaya dikkat edilmelidir.
Kedilere et ve sakatat grubu yiyecekler verilirken aynı
şekilde pişirilmeli. Kedilerin fare, kuş avcılığı engellenmeli. Kedi dışkıları
günlük uzaklaştırılmalı. Kedi dışkısını uzaklaştırma işlemini, mümkünse evdeki
diğer bireyler üstlenmelidir. Bu mümkün değilse, hamile bayanlar bu işlemi
yaparken eldiven kullanılmalıdır. Taze çiğ süt içilmemeli. Hamile bayanlar et,
sakatat gibi gıdalara çıplak elle dokunmamalı, sebzeleri çok iyi yıkadıktan
sonra tüketmelidir.
Çiğ kırmızı et, tavuk eti ve deniz ürünleri ile temas etmiş
olan kesme tahtaları, tabaklar, bıçak, çatal ve kaşıklar ve eller, sıcak
sabunlu suyla yıkanmalıdır. Pişirilmeden birkaç gün önce dondurulmuş etin enfeksiyon
taşıma riski oldukça düşüktür. En önemli konu, kedilerimizi enfeksiyondan
korumaktır. Bunun için kedilerimize hazır mama ya da çok iyi pişirilmiş gıdalar
vermek gerekmektedir. Kedilerimizin evden çıkmaması sağlanmalıdır. Hamile
bayanların, sokaktaki kedilere (özellikle yavru kedilere) dokunmaması önerilir.
İşlem görmemiş su içilmemesi önerilmektedir.
Kaynaklar :
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder